De jonge Ghanese kunstenaar Kwesi Botchway verbleef bijna een jaar in België. Tijdens zijn residentie schilderde hij uitsluitend Afrikaanse vrouwen. Hun blikken zelfverzekerd, hun huid van de donkerste soort.
Door Ines Minten voor De Standaard
‘Volgens mij ben ik als kunstenaar geboren’, zegt Kwesi Botchway nadenkend. De 27-jarige kunstenaar staat te midden van de veelal grote schilderijen die hij de afgelopen tijd maakte voor zijn tentoonstelling bij galerie Maruani Mercier in Brussel. Gedurende een jaar had hij een residentie in The Warehouse in Zaventem. Daar organiseert de galerie in normale tijden graag evenementen, maar de plek lag er de afgelopen twee jaar vaak leeg bij. Een jonge, veelbelovende kunstenaar een residentie aanbieden leek een zinnige manier om de omstandigheden naar iets positiefs om te buigen. ‘Ik vond het fantastisch in België. Het weer was de enige grote uitdaging: ik was geen koude gewend. Maar daardoor bleef ik veel binnen om te werken’, zegt hij grijzend. Botchway was al vroeg geïnteresseerd in kunst. Aangemoedigd door zijn moeder verkende hij de streetart en trok hij vervolgens naar de kunstacademie. Hij studeerde eerst in Ghana, daarna in Frankfurt.
‘We hebben allemaal maar één leven. En dus zouden we het leven moeten kunnen leiden dat we willen, niet dat wat van ons verwacht wordt’
Trots en zelfbewust kijken de geportretteerde vrouwen de bezoeker aan. De donkere irissen van hun ogen zijn omgeven door oranje-rood, een kleur die ook telkens terugkeert in de onderlippen. Het moet hun majestueuze uitstraling accentueren. Deze vrouwen weten wie ze zijn en waarvoor ze staan. Toeval is dat niet. Botchway wil zwarte vrouwen op een voetstuk zetten en een rechtmatige plek geven in de kunstgeschiedenis. ‘Ik ben opgegroeid in een gemeenschap met veel vrouwen’, zegt hij. ‘Ik ken de uitdagingen waarmee ze kampen. Over hen en hun ervaringen gaat deze tentoonstelling.’
Koninklijke kleur
Van veraf lijkt de huid van Botchways figuren een diep, monochroom zwart: het allerdonkerste type. Kom je dichter, dan zie je hoe hij een patroon van paarse streepjes over het zwart heen heeft gelegd. ‘Ook in Ghana bestaan vooroordelen tegenover personen met een extra donkere huid. Veel mensen bleken hun huid zelfs, om toch maar een lichtere tint te krijgen. Paars is een koninklijke kleur. Ik voeg ze toe om mijn statement kracht bij te zetten: je mag trots zijn op wie je bent en wat je hebt. Dat dragen mijn portretten uit.’ Elk portret begint met een foto. De ene is een vriend of kennis, de andere plukt hij van Instagram. Vervolgens gaat zijn fantasie met de beelden aan de haal. De uiteindelijke schilderijen hebben meestal nog weinig met het oorspronkelijke beeld te maken. Het verhaal dat de kunstenaar wil vertellen, primeert.
Veel van de vrouwen hebben opvallende juwelen, piercings of tattoos. Eentje rookt ongegeneerd een joint, een andere ligt languit op het strand met een dildo in de hand. Een lesbisch koppel ligt te chillen op een bank. ‘Als jonge man in Afrika zag ik hoe vooral vrouwen te kampen hebben met allerhande vooroordelen. Wijk je een beetje af van de norm, dan wordt er gepraat. Maar we hebben allemaal maar één leven’, legt Kwesi Botchway uit. ‘En dus zouden we het leven moeten kunnen leiden dat we willen, niet dat wat van ons verwacht wordt. Hoe je eruitziet, zegt immers niets over wie je bent als mens.’
‘Ik heb altijd het liefst gezichten geschilderd. Kijk je iemand aan, dan kijk je recht in de ziel’
Voor zijn achtergronden koos Botchway vooral metaaltinten: koper, brons, zilver. Ze verwijzen naar de rijkdommen van zijn geboorteland, de aarde boordevol waardevolle mineralen. ‘Ik heb altijd het liefst gezichten geschilderd. Kijk je iemand aan, dan kijk je recht in de ziel.’ Tijdens zijn opleiding viel het echter op hoe westers en wit de kunstgeschiedenis veelal is. Hij vond er zichzelf en zijn omgeving niet in terug. ‘Dat geldt niet alleen voor portretkunst, ook in stromingen als impressionisme, expressionisme of abstractie zie je bitter weinig Afrikaanse inbreng. Dus onderzocht ik hoe ik iets eigens kon toevoegen.’ Een Afrikaanse twist, een correctie op de kunstgeschiedenis. Hij noemt zijn stijl Afro-impressionisme. ‘Zo ben ik bijvoorbeeld op die paarse penseelstreken op de huid gekomen.’
Teruggeven
‘Kunst brengt me gemoedsrust en vreugde’, zegt Botchway. ‘Maar ze zorgt er vooral voor dat ik iets zinvols om handen heb op deze aarde. Ik wil anderen inspireren en motiveren, ik wil impact hebben.’ In zijn geboortestad Accra richtte hij daarom ook Worldface op, een kunstatelier waar hij niet alleen zelf werkt, maar ook andere kunstenaars kansen biedt. ‘Zodra ik wat erkenning begon te krijgen, besefte ik dat ik iets wilde teruggeven aan de maatschappij. Waarom zou ik mijn ervaring niet delen? Zo kunnen anderen voortbouwen op mijn kennis. Ik zie in Ghana overal opkomend talent. Dat móéten we stimuleren als we onszelf als zwarte kunstenaars willen profileren. Representatie is zo, zo belangrijk.’
